wtorek, 30 września 2014

Stela z Rosetty- odkrycia starożytnego Egiptu cz. 2



Pismo egipskie przez wiele lat było tajemnicą dla świata. Było wielu ludzi, którzy próbowali odcyfrować hieroglify, które w czasach starożytnego Egiptu pełniły szczególną rolę, na przykład w malarstwie. Po co nam obrazy ptaków, ludzi, roślin skoro nie wiemy jakie mają znaczenie? A przecież wystarczyłoby tylko odczytać podpis pod starożytnym naściennym malowidłem. Niestety bez znajomości hieroglifów, pisma hieratycznego i demotycznego nie było to możliwe. Co więc przyczyniło się do tego, że dziś potrafmy przetłumaczyć zapisane myśli Egipcjan? Jedno z przełomowych odkryć archeologicznych- stela z Rostetty1.

Pismo demotyczne

Czym jest stela z Rosetty?
Na pozór niewiele znacząca bazaltowa płyta długa na 144 centymetry wbudowana była w jedną ze ścian średniowiecznej fortecy miejscowości o nazwie Rosetta niedaleko Aleksandrii. Najważniejszą jej częścią jest wyryty w kamieniu tekst- 14 wersów zapisanych hieroglifami, 32 demotyką i 34 linijki pisma greckiego. Górna część płyty, czyli część zapisu hieroglificznego została uszkodzona, co jednak nie przeszkodziło w późniejszych badaniach nap pismem egipskim. Stela została odkryta w 1799 roku przez kapitana Pierre'a-François Boucharda podczas robót inżynieryjnych prowadzonych przez francuskie wojska w trakcie pobytu Napoleona w Egipcie2. Napoleon uzmysławiając sobie znaczenie i wagę odkrycia natychmiast polecił wykonanie jego kopii, które zostały dostarczone potem do europejskich uczonych. Jedna z nich powędrowała do Jean- Francois Champolliona, który zdołał odkryć tajemnice pisma egipskiego.



Jak Champollion odcyfrował hieroglify?
Ponieważ tekst zapisany greką nie był trudny do przetłumaczenia przez uczonych, dawał on pewien zarys treści tekstu egipskiego. Champollion już wcześniej prowadził badania nad starożytnym pismem egipskim, dokonał własnej analizy języka koptyjskiego, czyli „najnowszego” języka starożytnych Egipcjan. Na podstawie tej analizy i porównania innych, nielicznych tekstów egipskich doszedł do wniosku, że hieroglify opierają się na fonetyce zapisu. Potem zaczynając od tłumaczenia tekstu greckiego, w którym wystąpiło imię Ptolemeusza ustalił, że odpowiada on fragmentowi, w którym występowało imię tego króla w zapisie hieroglificznym3. Następnie począł odcyfrowywać kolejne poszczególne znaki. W 1822 roku zawarł swoje obserwacje w "Liście do Pana Dacier dotyczącym alfabetu hieroglifów fonetycznych", natomiast w 1824 roku ostatecznie potwierdził niepodważalność analizy w dziele pt. „Zarys systemu hieroglificznego”.

Portret Champolliona pędzla Leona Cognieta

Treść zapisana na steli z Rosetty
Sama treść tekstu wyrytego na bazalcie dotyczyła pierwszej koronacji króla Ptolemeusza i Epifanesa oraz amnestii z tym związanej. Treść nie była szczególnie istotna dla badań Champolliona nad hieroglifami, lecz dla ciekawskich (i znających angielski lub mających pod ręką dobrego tłumacza) link do tekstu zamieszczam tutaj. Stela jest do dziś przechowywana w Muzeum Brytyjskim, a do Zjednoczonego Królestwa trafił w 1802 roku jako dar dla króla Jerzego III.

Odczytanie hieroglifów pozwoliło historykom na tłumaczenie dokumentów, różnych tekstów zapisanych w malarstwie i na o wiele lepsze, dogłębniejsze poznanie samej kultury egipskiej, religii politeistycznej, systemu politycznego i wielu rzeczy związanych ze starożytnym Egiptem. Gdyby nie odkrycie, a potem analiza steli z Rosetty prawdopodobnie zajęłoby nam o wiele więcej czasu dowiadywanie się tych wszystkich rzeczy- a może do teraz byłyby one tajemnicą?


~~*~~*~~*~~
PRZYPISY:
1: Niektóre źródła podają również nazwę „kamień z Rosetty”.
2: Myśl zaczerpnięta z: „Encyklopedia Młodego Erudyty- Starożytny Egipt”, Alessandro Bongoianni, wyd. Elżbieta Jarmołkiewicz, Zielona Góra, str. 89
3: Myśl zaczerpnięta z: „Encyklopedia Młodego Erudyty- Starożytny Egipt”, Alessandro Bongoianni, wyd. Elżbieta Jarmołkiewicz, Zielona Góra, str. 89

W artykule pojawiły się źródła niezapisane w planie badawczym:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamie%C5%84_z_Rosetty
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Champollion
Wszystkie zdjęcia pochodzą z materiałów źródłowych (zdjęcie hieroglifów, zdjęcie demotyki) . Reszta źródeł znajduje się w planie badawczym.
Autor: o Brak komentarzy:
Etykiety:

poniedziałek, 29 września 2014

Grobowiec Tutanchamona- odkrycia starożytnego Egiptu cz. 1



W roku 1922 miało miejsce odkrycie grobowca Tutanchamona- jednego z najbardziej dziś znanych faraonów egipskich. Wtedy było światową sensacją, ludzie przeżywali to podobnie jak lot na Księżyc w 1969 roku. Faktycznie, jest co podziwiać. Znaleziona szczerozłota pośmiertna maska młodego faraona, tajemnicza klątwa, a także fakt, że mumia Tutanchamona jest jedyną, która nie odbyła wędrówki między miejscami swego spoczynku (tak jak na przykład ciało Totmesa I. Zaczęło się na Dolinie Królów, a skończyło na Muzeum Egipskim w Kairze1.) robią niemałe wrażenie na współczesnym człowieku. A co wiemy o samym odkryciu?


Garść dat i faktów: Jak odkryto grobowiec?
 
Autorami odkrycia byli Howard Carter i lord Carnarvor1. Obaj od początku byli przekonani o tym, że grobowiec tego faraona znajduje się właśnie w Dolinie Królów. Pewność ta bazowała na kilku artefaktach z imieniem Tutenchamona znalezionych przez różnych naukowców2. Prace wykopaliskowe były dużym finansowym ryzykiem dla Cartera, mimo to wraz ze swoim pomocnikiem rozpoczął poszukiwania. Można powiedzieć, że ich praca zaczęła dawać efekty dopiero 4 listopada 1922 roku, kiedy to odkryli stopień będący, jak się później okazało, częścią schodów prowadzących do drzwi. Kolejnym przełomem był 26 dzień tego miesiąca- wtedy to dotarto do drugich drzwi. Były one bramą do czegoś w rodzaju przedsionka, gdzie znajdowały się KOLEJNE, trzecie już drzwi. 16 lutego 1923 roku3 badacze w końcu ujrzeli miejsce pochówku Tutanchamona.







Jak egipcjanie zadbali o życie Tutanchamona w zaświatach?
 
Początkowo grób wykuty w skale Doliny Królów nie miał należeć do młodego faraona. Tutanchamon zmarł w bardzo młodym wieku i najprawdopodobniej królewski grobowiec przeznaczony dla niego wciąż był wtedy w budowie. Postanowiono więc wykorzystać inny obiekt. Prace wykończeniowe były wykonywane w dużym pośpiechu, a samo miejsce spoczynku zalicza się do najmniejszych grobowców w Dolinie Królów. Mimo to zostało w nim umieszczone wszystko to, co mogło być faraonowi w życiu na tamtym świecie.
Prosta, wręcz symboliczna konstrukcja grobowca znacznie kontrastuje z ilością i znaczeniem przedmiotów w nim umieszczonych. W samym przedsionku znajdowało się ponad 3500 przedmiotów, których sklasyfikowanie zajęło naukowcom aż pięćdziesiąt dni. Kuferki, kufry na szaty, tron, złocone rydwany, liczne posągi, stołki, broń i wiele innych stanowiło wyposażenie grobowca. Były tam też rytualne łoża- ich zadaniem było odnowienie duszy zmarłego. Druga komora wykorzystana była jako magazyn żywności, gdzie w pojemnikach z białego drewna przechowywane było jedzenie.



Komora grobowa była bogato ozdobiona naściennymi malowidłami. Znajdowały się w niej cztery włożone w siebie skrzynie z pozłacanego drewna. Wewnątrz znaleziono kwarcytowy sarkofag, w którym to umieszczono trzy trumny ze złotej blachy w formie figury faraona4. W najmniejszej z nich znajdowała się mumia Tutanchamona. Twarz zmumifikowanego ciała zdobiła szczerozłota maska, misternie wykonana specjalnie dla tego faraona. 



Kto był tam przed Carterem?
Już w trakcie oglądania drzwi do korytarza zauważono dowody włamania. To samo stwierdzono przy drzwiach do przedsionka, a w nim dostrzeżono pewne, aczkolwiek niewielkie zniszczenia spowodowane działalnością rabusiów. Co ciekawe nie weszli oni do samej komory grobowej. Włamanie najprawdopodobniej miało miejsce kilkadziesiąt lat po zgonie faraona. Nowsze dane podają, że włamano się tam przynajmniej dwa razy4. Nie wiadomo czy rabusiów dosięgnęła tzw. Klątwa Tutanchamona. Jest to teoria tłumacząca serię zgonów osób związanych z odkryciem grobowca zapoczątkowana śmiercią lorda Carnavorna. Klątwa jest rzekomo karą za zakłócenie spoczynku egipskiego władcy. Prasa podawała ponad dwadzieścia nazwisk osób, które miały umrzeć po przeprowadzeniu wykopalisk, lecz Howard Carter wyjaśnił, że część z nich nie miała nic wspólnego z odkryciem grobowca5.


Dzięki temu odkryciu historycy mogli dowiedzieć się jak traktowany był Tutanchamon przez egipcjan. Mimo, że był on jednym z najmłodszych i mało znaczących faraonów (paradoksalnie to właśnie z czasów panowania Tutanchamona pochodzi najwięcej informacji jakie posiadamy o starożytnym Egipcie) został niezwykle uhonorowany przez swoich poddanych. W grobowcu znaleziono też wiele przedmiotów, które pomogły dokładniej opisać np. malarstwo i rzemiosło starożytnego Egiptu. Także na podstawie badań mumii Tutanchamona (najmniej zniszczonej spośród wszystkich z Doliny Królów) można było dowiedzieć się wiele o procesie mumifikacji. 
~~*~~*~~*~~
PRZYPISY:
1 Niektóre źródła podają nazwisko tylko Cartera.
2 Myśl zaczerpnięta z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grobowiec_Tutanchamona#Odkrycie wersy: 3-4
3 Data według dzienników Cartera- http://web.archive.org/web/20070407035547/http://www.ashmolean.museum/gri/4sea1no2.html
4 Myśl zaczerpnięta z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grobowiec_Tutanchamona#Kradzie.C5.BCe
5 Myśl zaczerpnięta z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grobowiec_Tutanchamona#Kl.C4.85twa_Tutanchamona
Źródła znajdują się w planie badawczym. Zdjęcia pochodzą z artykułów źródłowych.

Autor: o Brak komentarzy:
Etykiety:

Zadania z kategorii A

Przypomnienie o terminach najbliższych prac z kategorii A:

Agata- osiągnięcia starożytnej Mezopotamii- do 01.10
Ala- osiągnięcia starożytnego Egiptu- do 01.10
Olga- odkrycia archeologiczne z Egiptu- do 01.10
Oliwia- odkrycia archeologiczne z Mezopotamii
Natalia- rola cywilizacji Mezopotamii w dziejach ludzkości- do 01.10
Iga- rola cywilizacji Egiptu w dziejach ludzkości- do 01.10

Pamiętajcie dodawaniu odpowiednich etykiet oraz przypisów (jeśli zajdzie taka konieczność). Wszystkie szczegóły dotyczące poszczególnych prac znajdziecie w poprzednim poście z planem badawczym.
Autor: o Brak komentarzy:
Etykiety:

czwartek, 25 września 2014

Plan badawczy

Oto plan badawczy do zadania pierwszego. Są w nim dokładnie opisane zadania i wykazane terminy finalizacji pracy.
Źródła jakie wykorzystamy zamieszczone zostaną poniżej tabeli.

 PLAN:



Imię
Zadanie do wykonania
Etykieta
Cele
Termin
Agata
Osiągnięcia starożytnej Mezopotamii
A
Znajdź wynalazki, które pochodzą z Mezopotamii. Opisz je i powiedz jakie były odkrycia naukowe mieszkańców Mezopotamii.
01.10.2014r.
Porównanie języka używanego w starożytnej Mezopotamii i Egipcie
D
Jakimi językami posługiwali się mieszkańcy tych dwóch państw? Porównaj je i powiedz jak zmieniły się na przestrzeni dziejów.
09.10.2014r.
Ala
Osiągnięcia Starożytnego Egiptu
A
Znajdź wynalazki, które pochodzą z Egiptu. Opisz je i powiedz jakie były odkrycia naukowe mieszkańców Egiptu.
01.10.2014r.
Porównanie pozycji ekonomi-
cznej Egiptu dawniej i dziś
D
Porównaj starożytny i dzisiejszy Egipt pod względem pozycji ekonomicznej. Podaj przyczyny zmian.
08.10.2014r.
Olga
Odkrycia archeologi-
czne z Egiptu
A
Przedstaw dwa odkrycia archeologiczne z Egiptu, opisz je i powiedz jak wpłynęły na współczesność. 
01.10.2014r.
Porównanie systemu politycznego w starożytnym Egipcie i Mezopotamii.
D
Porównaj systemy polityczne Mezopotamii i Egiptu w starożytności. Powiedz jak zmieniły się na przestrzeni dziejów o podaj przyczyny tych zmian.
09.10.2014r.
Oliwia
Odkrycia archeologi-
czne z Mezopotamii
A
Przedstaw dwa odkrycia archeologiczne z Mezopotamii, opisz je i powiedz jak wpłynęły na współczesność.
01.10.2014r.
Porównanie religii na terenie Mezopotamii dawniej i dziś
D
Jakich bogów czcili mieszkańcy Mezopotamii dawniej? Dowiedz się i porównaj to z obecną sytuacją religijną.
08.10.2014r.
Natalia
Rola cywilizacji Mezopotamii w dziejach ludzkości
A
Jaką rolę odegrała ta cywilizacja na przestrzeni dziejów? Zastanów się i napisz też co jeszcze warto wiedzieć o tej cywilizacji.
01.10.2014r.
Porównanie systemu społecznego w Egipcie i Mezopotamii.
D
Jaki panował system społeczny w starożytności w obydwu tych państwach? Porównaj go ze współczesnym i podaj przyczyny zmian.
09.10.2014r.
Iga
Rola cywilizacji Egiptu w dziejach ludzkości
A
Jaką rolę odegrała ta cywilizacja na przestrzeni dziejów? Zastanów się i napisz też co jeszcze warto wiedzieć o tej cywilizacji.
01.10.2014r.
Porównanie religii na terenie Egiptu dawniej i dziś
D
Jakich bogów czcili mieszkańcy Egiptu dawniej? Dowiedz się i porównaj to z obecną sytuacją religijną.
08.10.2014r.

 ŹRÓDŁA:

1. Agata:

Kategorie A i D:
2. Ala:

Kategoria A:
 Kategoria D:

3. Olga:

Kategoria A:
 Kategoria D:
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Egipt
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Staro%C5%BCytny_Egipt
  • http://www.sciaga.pl/tekst/51414-52-monarchia_despotyczna_w_egipcie
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny_Egiptu
  • http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Egipt-starozytny-Historia;4019600.html
  • "Historia. Podręcznik dla gimnazjum- klasa I"- L. Trzcionkowski, L. Wojciechowski
  • "Gimnazjum- encyklopedia ucznia" Wydawnictwo naukowe PWN
4. Oliwia:

Kategoria A i D:

5. Natalia:

Kategoria A:

Kategoria D:
6. Iga:

Kategoria A i D:
  • PWN WARSZAWA 1973 OFICYNA WYDAWNICZA KRAKÓW 1995
  • Encyklopedia Powszechna część 1 PWN Warszawa 1973
  • Wielka Encyklopedia Powszechna część 3 PWN Warszawa 1964
  • Popularna Encyklopedia Powszechna tom 5 Oficyna Wydawnicza Kraków 1995
     
Autor: o Brak komentarzy:
Etykiety: ,
Subskrybuj: Posty (Atom)